Η αρχαία Ερέτρια στην Αθήνα (Ματιές στην αρχαία πόλη)

Με πολύ ενδιαφέρον επισκέφθηκα την ολοκαίνουργια έκθεση Ερέτρια: Ματιές στην αρχαία πόλη, που παρουσιάζεται στο Εθνικό και Αρχαιολογικό Μουσείο (έως 26 Αυγούστου), στο ιστορικό κτήριο της οδού Πατησίων.
Η ιδέα της έκθεσης είναι η ανασύνθεση της καθημερινότητας μιας πολύ σημαντικής πόλης-κράτους που η ιστορία της αρχίζει την τρίτη χιλιετία π.Χ., και στην οποία έχουν βρεθεί από τα παλαιότερα τεκμήρια της ελληνικής γραφής.

Η αρχαία πόλη της Ερέτριας ανακαλύφθηκε λίγα χρόνια
πριν την άλωση της Πόλης, το 1436.
Η πρώτη συστηματική ανασκαφή έγινε από τον Χρήστο Τσούντα τον 19ο αιώνα για λογαριασμό της Αρχαιολογικής Εταιρείας, ενώ ο χώρος έχει ανασκαφεί και από την Αμερικάνικη σχολή.
Η έκθεση είναι μια σύμπραξη του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και της ΙΑ´ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, η οποία εποπτεύει τον αρχαιολογικό χώρο, ενώ η Ελβετική Αρχαιολογική Σχολή που ανασκάπτει την πόλη, επιδότησε την όλη οργάνωση.
Εκτός από το Αρχαιολογικό Μουσείο, τα εκθέματα προέρχονται από τα Μουσεία Μπενάκη, Ερέτριας, της Χαλκίδας, της Ολυμπίας, της Σάμου, το Νομισματικό και το Μουσείο του Καπιτωλίου.
Η έκθεση ανοίγει με ένα πολύ πλούσιο χρονολόγιο για να περάσει αμέσως στην ιστορικὴ διαδρομὴ της πόλης, σταθμεύοντας στα γεωμετρικά χρόνια, εποχή που επικοινωνεί η Ερέτρια με την Ανατολή, αναπτύσσει εμπορικές σχέσεις και γίνεται γνωστό το ελληνικό αλφάβητο, στο δεύτερο μισό του 8ου αιώνα, με τις εγχάρακτες επιγραφές που βρέθηκαν στον ναό του Απόλλωνος, αλλά και σε μια αποικία των Ερετριέων στην Ιταλία, στις Πιθηκούσσες.
Στη συνέχεια η αφήγηση περνάει στη Δημόσια και στην Ιδιωτική Ζωή, με στάσεις στην Αγορά της πόλης, το κέντρο δηλαδή της εμπορικής και πολιτικής ζωής, που ορίζεται από μία πλατεία με κτήρια και στοά.
Επισημαίνω ότι στην Ερέτρια έχει βρεθεί ένα εργαστήριο πορφύρας, που ήταν η χρωστική ουσία για το βάψιμο των πλέον ακριβών και πολυτελών υφασμάτων στην αρχαιότητα και στο Βυζάντιο.

Ξεχωριστές είναι οι ενότητες για το φύλο. Εδώ μαθαίνουμε πως οι νεαροί Ερετριείς,
που τους ονόμαζαν εφήβους, στα 18 τους χρόνια υπηρετούσαν την πόλη τους για δύο χρόνια, και εκπαίδευονταν στην τέχνη του πολέμου.
Έτσι αποκτούσαν πολιτικά δικαιώματα αφού εντάσσονταν πλέον στον πληθυσμό της πόλης.

 Η στήλη με το ψήφισμα του Δήμου είναι αφιερωμένη στον Ιάσονα, σε ένα πρόσωπο που συνέβαλε στη ζωή της πόλης. Διαβάζω: «τὴν πᾶσαν φιλοτιμίαν ποιούμενος χάριν τῆς τῶν πολλῶν εὐνοίας».
Το κείμενο της στήλης, νομίζω πως άξιζε να μεταφραστεί και στα αγγλικά για να πάρουν μια ιδέα οι ξένοι επισκέπτες τι σημαίνει αναγνώριση της προσσφοράς στη ζωή της κοινότητας.

Χώρος συνάντησης των ανδρών ήταν το Γυμνάσιο, όπου πέρα από άθληση πρόσφερε και παιδεία στη ρητορική και τη φιλοσοφία.
Στην Ερέτρια υπήρχε η συνήθεια να χαράσσουν σε στήλες τα ονόματα των πολιτών, με αποτέλεσμα να σώζονται γύρω στα 2.400 ονόματα ανδρών σε αυτούς τους μοναδικούς καταλόγους απογραφής.

Στον κόσμο της γυναίκας παρουσιάζεται η ζωή των γυναικών στο σπίτι, ὅταν γνέθουν ή υφαίνουν, αλλά και σε στιγμές που συνδέονται με την τελετή του γάμου, όπως αποτυπώνεται σε αγγεία και γαμικούς λέβητες.
Εξαιρετικά είναι τα χρυσά κοσμήματα με ερωτιδείς και άλλα κοσμήματα από πολύτιμα μέταλλα.

Ο πολιούχος της πόλης ήταν ο Απόλλων που έφερε την επωνυμία Δαφνηφόρος.
Ο ναός του είναι κοντά στην αγορά της πόλης και ξεκίνησε να κτίζεται τον 8ο αιώνα, ενώ ίσως καταστράφηκε από τους Πέρσες το 490 και στη συνέχεια κατά τη ρωμαϊκή περίοδο ενδεχομένως ολοκληρώθηκε η καταστροφή και να μεταφέρθηκαν γλυπτά στην πόλη. Κάποια ίχνη μαρτυρούν την πιθανή χρήση του χώρου ως χριστιανικού ναού.
Από το δυτικό αέτωμα έχουν σωθεί γλυπτά με ξεχωριστό το σύμπλεγμα Θησέα και Αντιόπης.
Εκεί κοντά υπάρχει ο Βόρειος Χώρος Θυσιών και σε αποθέτη βρέθηκαν πολλά αναθήματα του 8ου και 7ου αιώνα που συνδέουν τον βωμὀ με τη λατρεία της Αρτέμιδος.

Στη λατρευτική ζωή της πόλης ανήκουν και τα Θεσμοφόρια, γυναικεία γιορτή της φύσης και της γονιμότητας προς τιμή της Δήμητρας, που τελούντο το Φθινόπωρο σε τρεις μέρες.

Κατά την Άνοδο, οι γυναίκες έφερναν στην επιφάνεια ομοιώματα φαλλών και φιδιών που είχαν κρύψει 

στη γη.

Στη Νηστεία τιμούσαν την Περσεφόνη και στην Καλλιγένεια η μέρα ήταν αφιερωμένη στην Δήμητρα και στην καλλιτεκνία (γέννηση όμορφων παιδιών).

Ακόμη, έχει βρεθεί το Σεβαστείο, χώρος λατρείας των ρωμαίων αυτοκρατόρων, καθώς και ιερός της Ίσιδας, που μας πηγαίνει στην ύστερη αρχαιότητα και σε θρησκείες που μπορούσαν να αναμιχθούν μεταξύ τους προσφέροντας μία ποικιλία σε ένα συγκρητιστικό πλαίσιο. 

Στην ενότητα για τις ταφές παρουσιάζεται το νεκροταφείο της Ερέτριας και οι δύο τρόποι φροντίδας για τον νεκρό είτε με καύση (άντρες υψηλών κοινωνικών τάξεων) ή ταφή στη γη. 

Τα παιδάκια τα τοποθετούσαν σε μεγάλα αγγεία (εγχυτρισμός). 

Στη χριστιανική Ερέτρια οι τάφοι που έχουν βρεθεί είναι κοντά στο Ιερό του Απόλλωνα, καθώς και στην παλαιοχριστιανική της Αγίας Παρασκευής.

 

    Από την ευφάνταση αναπαράσταση «ζωντανών» σκηνών του γλυπτού διακόσμου του ναού του Απόλλωνος.

Στην έκθεση ιδιαίτερη θέση έχει το πλούσιο εποπτικό υλικό (σχεδιασμός: Τάσος Μπέλλας) το οποίο με την έξυπνη χρήση της τεχνολογίας είναι εργαλείο στην κατανόηση της ιστορίας και του γεωγραφικού πλαισίου (ζωντανοί χάρτες με τις περιοχές που συνδέονται με την πόλη σε προβολές μεγάλων διαστάσεων), όσο και στην ανασύσταση του ιερού του Απόλλωνα.

Στέκομαι στο τελευταίο γιατί η ευφυής σκηνοθεσία με την αποδόμηση των γλυπτών του αετώματος, τη μεμονωμένη προβολή και την τελική τους διάρθρωση στον ναό, προσφέρει ένα εξαιρετικό παράδειγμα εκπαιδευτικής προσέγγισης με χιούμορ και γοητεία που ανεβάζει τα στάνταρντς στη μουσειολογία και στην παρουσίαση εκθεμάτων.
Εύγε στους δημιουργούς που είχαν την ιδέα και την υλοποίησαν σε έναν χώρο που δεν μας έχει συνηθίσει με παρόμοιες εκπλήξεις.  
Σε γενικές γραμμές η έκθεση επιτέλεσε τον σκοπό της.
Η εικόνα της αρχαίας πόλης είναι σαφής, επαρκής, με πλούσια τεκμηρίωση από τα ευρήματα και συχνά ευφάνταστη παρουσίαση.
Η έκθεση δείχνει τη γόνιμη συνεργασία των Ελβετών και των Ελλήνων και είμαι βέβαιος ότι θα έχει επιτυχία όταν μεταφερθεί στην Ελβετία από τον Σεπτέμβριο του 2010 έως τον Ιανουάριο του 2011.
Μετά την έκθεση επισκέπτομαι στο διαδίκτυο την έκθεση.
Δυστυχώς η πληροφόρηση είναι ελαχιστότατη. Πατάω το κουμπί για την αγγλική έκδοση. Φορτώνει η σελίδα και η απογοήτευση γράφεται με τις λέξεις

The description is not available.

Ψέματα. Υπάρχει ακόμη και η εξής φράση:

(From 26 of April until 25 of August 2010)

Δυστυχώς στο Αρχαιολογικό Μουσείο δεν υπήρχε πληροφοριακό υλικό που να συνοδεύσει την έκθεση και να το πάρεις μαζί σου. Ούτε δύο αράδες. Τίποτα! Και σε καμιά γλώσσα. Έμενες με τις εικόνες που είδες, και όσοι είχαν μηχανές (ελάχιστοι) με τις φωτογραφίες που τράβηξαν.
Η τιμή του καταλόγου είναι στα 50 ευρώ και θα τον αγοράσει μάλλον ο ειδικός.
απο εδώ: Η αρχαία Ερέτρια στην Αθήνα